Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΛΙΣΒΟΡΙ

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΛΙΣΒΟΡΙ

8^ο

ΓΑΜΟΣ ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ  29-9-1975

Πορεία για την Εκκλησία.

Αφού λοιπόν τελειώσουμε με τα στολίσματα, νύφης, γαμπρού, κουμπάρου  και όλες οι παρόμοιες προετοιμασίες, ο γαμπρός, η νύφη και ο κουμπάρος θα παραληφθούν από τους οργανοπαίχτες και τους ήχους γαμήλιας μουσικής για να οδηγηθούν μαζί με όλους τους συγγενείς και τον κόσμο στην Εκκλησία για την τελετή.

Και εδώ ακολουθείτε αυστηρή ιερουελεστία.

Οι στενοί συγγενείς και οι φίλοι του γαμπρού με επικεφαλής τους λαϊκούς οργανοπαίχτες, θα κατευθυνθούν πρώτα – πρώτα στο σπίτι του κουμπάρου, που τους περιμένει με φίλους του, έτοιμος πλέον, τον οποίον και θα παραλάβουν. Εκεί σ’ αυτόν και σ’ όσους ακολουθούν  θα βάλουν στο πέτο μια «τράνα» κάτι σαν τη μαρτυριά της βάφτισης.

Τώρα η συνοδεία ολόκληρη θα κατευθυνθεί στο σπίτι του γαμπρού. Ο γαμπρός θα κεράσει πάλι ιδιαίτερα τους μουσικάντες για να του ευχηθούν κι αυτοί και όλοι μαζί πάλι  μουσικάντες, κουμπάρος, γαμπρός, κόσμος θα φτάσουν στο πατρικό σπίτι της νύφης η οποία στολισμένη πλέον και πανέτοιμη τους περιμένει.

Τώρα πλέον η πομπή περιλαμβάνει και τη νύφη.

Προπορεύεται η νύφη υποβασταζόμενη απ’ την αδερφή της – αν υπάρχει- της κουμπάρας, των φιλενάδων της.

Ακολουθεί πιο πίσω ο γαμπρός μαζί με τον κουμπάρο, τους άλλους συγγενείς, και οι καλεσμένοι, όλοι  σχεδόν οι χωριανοί.

Οι λαμπάδες

Απ’ το σπίτι της νύφης θα παραληφθούν και οι λαμπάδες του γάμου, το κρασί και ένα ποτηράκι για το κρασί μέσα σε δίσκο. Οι λαμπάδες βέβαια τότε δεν ήταν σαν τις σημερινές, λαμπάδες εμπορίου χάρτινες και πασπαλισμένες με άσπρη παραφίνη και στολισμένες με πολυποίκιλα τούλια αλλά χειροποίητες από αγνό μελισσοκέρι και χωρίς στολίσματα.

Μετά την τελετή θα τις επέστρεφαν στο σπίτι όπου θα κατοικούσε το ζευγάρι αναμμένες. Στο σπίτι και προτού να μπει κανείς μέσα με την κάπνα μιας λαμπάδας θα φτιαχτούν τρεις σταυροί στο πάνω μέρος της κυρίας εισόδου και μετά αφού πλέον μπουν μέσα θα τις σβήσουν μέσα σε ένα ποτηράκι με κρασί.

Θεωρείται μεγάλη γουρσουζιά και κακός οιωνός να σβήσει λαμπάδα με οποιοδήποτε τρόπο πριν όλο αυτό το τελετουργικό.

Τα στέφανα.

Κατ’ αρχάς τα στέφανα ήταν κοινά για όλους. Τα είχε η εκκλησία και τα χρησιμοποιούσα σε κάθε γάμο. Την επόμενη του γάμου Κυριακή  το ζευγάρι θα πήγαινε στη εκκλησία, να εκκλησιαστεί, να επιστρέψει τα στέφανα και ο ιερέας θα διαβάσει στο ζευγάρι την ειδική για την περίπτωση ευχή.

Έχουμε βέβαια και περιπτώσεις με στέφανα από κλαδιά ελιάς ή και κληματόβεργες αφού τα σημερινά στέφανα του εμπορίου ούτε υπήρχαν και αν υπήρχαν αδυνατούσε ο πολύς κόσμος να τα αγοράσει.

Τα κλίτσα.

Μικρά ψωμάκια που ζυμώνονταν αποκλειστικά για την ημέρα του γάμου. Και τούτα μαζί με τις λαμπάδες και το κρασί τα μετέφεραν στην Εκκλησία μικρά παιδιά, γύρω από τη νύφη μέσα σε ένα πανέρι, για να ευλογηθούν στην εκκλησία και να κοπούν αργότερα στο γλέντι του γάμου.

Στην Εκκλησία.

Τώρα όλη αυτή η πομπή φτάνει στην Εκκλησία.

Εδώ αφού η νύφη παραδοθεί στο γαμπρό, το ζευγάρι θα κάνει μετάνοιες στους γονείς τους, στα πεθερικά και σε άλλους συγγενείς για να τους δοθεί συγχώρεση, τους παραλαμβάνει ο παπάς και τους οδηγεί στις εικόνες του τέμπλου όπου θα προσκυνήσουν. Μετά θα κατευθυνθούν στο κέντρο της εκκλησίας όπου και το τραπέζι του γάμου για την τελετή.

Στην τελετή του αρραβώνα το θεωρούσαν γουρσουζιά να πέσει κάποια βέρα κάτω απ’ το χέρι του παπά καθώς τις έβαζε στα δάχτυλα του ζευγαριού.

Στο τέλος του Αποστόλου η προσπάθεια επικεντρωνόταν στο ποιος θα πατήσει πρώτος τον άλλον για να έχει και το γενικό οικογενειακό πρόσταγμα στο σπίτι. Το σύνηθες βέβαια ήταν η νύφη να πατήσει το γαμπρό.

Στο «χορό του Ησαΐα» όλο το εκκλησίασμα έραινε με λουλούδια, ρύζι και κουφέτα τους νεόνυμφους για να «ριζώσουν».

Το κρασί τέλος που περίσσευε στο ποτηράκι μετά την τελετή, προσπαθούσαν να το πιούν κοπέλες ανύπαντρες για να παντρευτούν γρήγορα κι αυτές. Μάλιστα γίνονται και προσπάθειες ποια κοπέλα θα καταφέρει να κλέψει το ποτηράκι, ώστε να πάρει το γούρι και να παντρευτεί γρήγορα.

Αφού τελειώσει η τελετή ο πρώτος που θα ευχηθεί στο νιόπαντρο ζευγάρι «να ζήσουν και να ευτυχήσουν και καλούς απογόνους» είναι ο παπάς και μετά θα ακολουθήσουν οι γονείς, τα αδέρφια, και οι λοιποί συγγενείς.

Στον κουμπάρο εύχονται «πάντα άξιος» και αν είναι λεύτερος «γρήγορα και στα δικά σου».

Το συγγενολόι καθώς θα περνά μπροστά απ’ το ζευγάρι για να «φιλήσει στέφανα» και να ευχηθεί θα «κρεμάσει» χρυσαφικά ή χρήματα στο ζευγάρι. Τα πιο «βαριά» ακριβά χρυσαφικά τα βάζουν στη νύφη ο πεθερός, η πεθερά και τα κουνιάδια της. Αν μάλιστα είναι ευκατάστατοι θα της κρεμάσουν αρμαθιές με φλουριά και ανάλογα με τις δυνατότητές τους μπορεί και δεύτερη και τρίτη αρμαθιά που η κάθε μία αριθμούσε περίπου 20 τούρκικα χρυσά φλουριά. Της έβαζαν επίσης «πεντόλιρα», «τρακοσάρες», «κωσταντινάτα».

Στο γαμπρό συνήθως έβαζαν χρήματα μέσα στο χέρι του. Άλλοι πάλι είτε από επίδειξη είτε και χωρατεύοντας καρφίτσωναν τα χρήματα στο στήθος του γαμπρού τα οποία πότε –πότε ακουμπούσαν στα πόδια του.

Αφού τελειώσουν οι συγγενείς θα περάσουν για να ευχηθούν όλο το χωριό.

Από όλους αυτούς αν τυχόν κάποια είχε πένθος και φορούσε μαύρα σκέπαζε το κεφάλι της με ένα άσπρο ή κόκκινο μαντήλι. Έτσι θα ξορκιστεί το κακό και δεν θ’ αγγίξει το ζευγάρι η λύπη.  

Μόλις τελειώσουν και οι ευχές και οι χαιρετισμοί, ξεκινάνε για να βγουν από την εκκλησία οι νεόνυμφοι και οι κουμπάροι. Στην πόρτα τον κουμπάρο, αν είναι άνδρας, τον περιμένουν οι φίλοι του για να τον σηκώσουν ψηλά στα χέρια και δεν τον κατεβάζουν μέχρι να τους «τάξει». Το τάξιμο είναι συνήθως «ένα τραπέζι», ένα γλέντι. Την υπόσχεση αυτή είναι υποχρεωμένος πλέον να την εκτελέσει τις επόμενες ημέρες. Λέγεται πως ένα έξυπνος κουμπάρος σε κάποιο γάμο έταξε «ένα καλάθι κρασί» και αυτοί μέσα στη φασαρία δεν πολυκατάλαβαν και έτσι την έπαθαν.

Από την Εκκλησία στο σπίτι.

Μετά απ’ όλα αυτά όλοι μαζί εν πομπή με το ζευγάρι επικεφαλής, τις αναμμένες λαμπάδες και με τη συνοδεία των ιερέων θα κατευθυνθούν στο σπιτικό των νεόνυμφων. Στο δρόμο ψάλλονται διάφοροι εκκλησιαστικοί ύμνοι, όπως το Ε ΄. Εωθινό και το «την ωραιότητα της παρθενίας σου…», τα οποία βέβαια σήμερα έχουν καταργηθεί. Σ’ όλη αυτή την πορεία προς το σπίτι γυναίκες απ’ τα παράθυρα ραίνουν τους νεόνυμφους με λουλούδια, ροδόσταμο και ρύζι.

Μόλις φτάσουν στο σπίτι η νύφη προτού μπει μέσα  θα κάνει με την κάπνα απ’ τις λαμπάδες τρεις σταυρούς στο πάνω μέρος της πόρτας και τα συμπεθερικά θα δώσουν στον παπά δώρο ένα άσπρο μαντήλι. Μέσα σ’ αυτό το μαντήλι ήταν δεμένο παλαιότερα και το «μπαξίσι» του παπά. Θα συνεχίσουν με τις ευχές και  τα κεράσματα και κατόπιν όλοι πάλι θα αποχωρήσουν απ’ το σπίτι για να πάνε στο γαμήλιο γλέντι. Αν είναι καλοκαίρι το θα γίνει στην κεντρική πλατεία του χωριού, αν είναι χειμώνας θα γίνει σε ένα απ’ τα μεγαλύτερα καφενεία.