Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2013

Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΛΙΣΒΟΡΙ


Ο Αντίγαμος.

 
Το ολονύκτιο γλέντι του γάμου τελειώνει. Έχει βγει και το «σιχτίρ πιλάφ», για να αποχωρήσουν οι καλεσμένοι και να μείνουν πια μόνοι τους και οι νιόπαντροι.

Την επαύριο το μεσημέρι το ζευγάρι επισκέπτονται τη μητέρα του γαμπρού η οποία έχει ετοιμάσει φαγητό για να φάνε οι νιόπαντροι και το οποίο εθιμικά είναι κότα βραστή. Μαζί της έφερνε γάλα, ρυζόγαλο και ότι άλλο ήθελε.
Μα τα τελετουργικά δεν έχουνε τελειώσει. Ούτε οι χαρές και τα γλέντια.

Στις 3 περίπου το απόγευμα γίνεται ο Αντίγαμος.

Στο καφενείο ο κουμπάρος φτιάχνοντας μια παρέα με τους πιο στενούς φίλους, δικούς του και του γαμπρού, ξεκινούσαν πάλι καινούριο γλεντοκόπι.. Παρόντες και οι μουσικάντες. Μόλις ανέβαινε το θερμόμετρο του κεφιού, έφτιαχναν πάλι πομπή όλοι μαζί, και με πρωτοπόρα τη μουσική κατευθύνονταν στο σπίτι των νεόνυμφων. Στο δρόμο οι πιο καλλίφωνοι τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια, «έριχναν αμανέδες», αλληλοπειράζονταν. Μόλις φτάσουν στο σπίτι καλούν τραγουδιστά το γαμπρό να τους ανοίξει την πόρτα.

«Σήκου γαμπρέ μου κι άνοιξε, την πόρτα τ’ καρυδένια, να δούμι πως τα πέρσασις μ’ αυτή τη ζαχαρένια».

Ο γαμπρός και η καλοστολισμένη νύφη περνούν μέσα την εύθυμη αυτή παρέα, κερνάνε γλυκά πιοτά και ετοιμάζονται για γεύμα. Όλοι μαζί τώρα γλεντάνε και τραγουδάν μέχρι αργά το βράδι.

Οι πρώτη μετά το γάμο εβδομάδα.

Ο γαμπρός είναι υποχρεωμένος να μένει στο σπίτι επί τρεις ημέρες.

Από την Κυριακή του γάμου το αντρόγυνο έβγαινε πια τη Τετάρτη το βράδυ. Η πρώτη επίσκεψη που θα κάνει είναι στο πατρικό σπίτι του γαμπρού, δείγμα του μεγάλου σεβασμού που όφειλε η νύφη στα πεθερικά της. Μαζί της η νύφη έφερνε και τα προορισμένα για τον πεθερό και την πεθερά της δώρα.

Μια ακόμα επίσκεψη που κι αυτή έχει πάρει εθιμικό χαρακτήρα είναι η επίσκεψη το Σάββατο το απόγευμα στις θερμοπηγές. Ο γαμπρός τώρα θα πληρώσει και το λουτρό του προηγούμενου Σαββάτου που έκανε η νύφη με τις φίλες της.

Εκεί θα κάνουν το μπάνιο τους, το ζευγάρι, ώστε με την αύριο Κυριακή να πάνε καθαροί στην Εκκλησία, για την πρώτη επίσημη τους εμφάνιση σαν ζευγάρι πλέον, και το «σταυροβλόγημα».

Την Κυριακή το πρωί η πεθερά – η μητέρα του γαμπρού πάντα-, η κουνιάδα και η κουμπάρα, περνάν απ’ το σπίτι του ζευγαριού για να τους πάρουν και να τους συνοδεύσουν στην εκκλησία. Η νύφη στολισμένη με τα καλυτέρα της και φορώντας τα πιο βαριά χρυσαφικά, κυρίως της πεθεράς, κι ο γαμπρός με το γαμπριάτικό του κουστούμι.

Όλοι στη εκκλησία περίμεναν πότε θα μπει ο γαμπρός και η νύφη. Στο τέλος της λειτουργίας και πριν την απόλυση, το ζευγάρι θα σταθεί στο σολέα, μπροστά στην Ωραία Πύλη για να τους διαβάσει ο παπάς την ευχή «επί τη λύσει των στεφάνων» και να βάλει στο χέρι της νύφης ένα ύψωμα από το πρόσφορο που είχε πάει στην εκκλησία για τη λειτουργία αποβραδίς η πεθερά.

Η τελετή αυτή διατηρείται και σήμερα ακόμα στην ενορία μας.

Μετά από όλα αυτά η νύφη και οι συμπεθέρες θα καλέσουν όλο το εκκλησίασμα στο σπίτι και όλους θα τους κεράσουν γλυκό κουταλιού και «πλατσέτα».

Η μητέρα του γαμπρού μένει στο σπίτι και το μεσημέρι θα φάει μαζί με τους νεόνυμφους.

Ευχή επί λύσει στεφάνων τη ογδόη ήμερα.

Στα Ευχολόγια της Εκκλησίας μας υπάρχει ειδική ευχή «Επί τη λύσει των στεφάνων» που διαβάζεται την 8η ημέρα μετά το γάμο, την επόμενη δηλαδή από το γάμο Κυριακή.

«Σύμφωνα με την παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, υπάρχει μια ειδική ακολουθία για τους νεόνυμφους για την λύση των στεφάνων του γάμου τους την όγδοη ήμερα από την τέλεση του μυστηρίου. Σύμφωνα με αυτήν την διάταξη την 8η ήμερα από το γάμο προσκαλείται από τους νεόνυμφους ο ιερέας στο σπίτι τους και τους ευλογεί εκ νέου. Κατά την ήμερα του γάμου τους και προς το τέλος της ακολουθίας του μυστηρίου κατά την διάρκεια της ευχής: «Ο Θεός, ο Θεός ημών, ο παραγενόμενος εν Κανά της Γαλιλαίας...» και στο σημείο της ευχής: «ανάλαβε τους στεφάνους αυτών» ο ιερέας αίρει τα στέφανα από τα κεφάλια των νεόνυμφων και αφού τα δέσει ώστε να είναι μεταξύ τους ενωμένα, τα τοποθετεί επί του ηυτρεπισμένου δίσκου της τραπέζης, όπου τελείται το μυστήριον. Τα στέφανα αυτά κατόπιν τα παραλαμβάνουν οι νεόνυμφοι και τα τοποθετούν σε μια ειδική προθήκη, γνωστή με την ονομασία «στεφανοθήκη». Κατά την όγδοη ήμερα ο ιερέας, όταν προσέρχεται στην οικία των νεόνυμφων, τελεί την ειδική αυτή ακολουθία επί της νυμφικής παστάδος (=δηλ. της κρεβατοκάμαρας) και κατ' αυτήν λύνει τα στέφανα. Παλαιότερα οι νεόνυμφοι σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες χειρογράφων λειτουργικών βιβλίων, παρέμεναν φορώντας τα στέφανα επί 8 ήμερες ή κατ' άλλες πηγές τρεις ημέρες. Αυτό γινόταν για να ξεχωρίζουν από τους άλλους και να τιμώνται ιδιαιτέρως επειδή έφθασαν μέχρι την ευλογημένη στιγμή του γάμου τους αγνοί και σώφρονες, όπως ορίζει ο Θεός μας. Η ευλογία της λύσεως των στεφάνων, σημαίνει την ευλογία του Θεού διά του ιερέως, ώστε η ζωή των νεόνυμφων να συνεχισθεί και τώρα που λύνονται τα στέφανα αδιάσπαστη, πάντοτε όμως στην προοπτική της ευχαριστίας και της δοξολογίας του Θεού εκ μέρους των». ( http://www.orthmad.gr )


Δοξασίες.


• Μέχρι να περάσει ένας χρόνος δεν πρέπει το ζευγάρι να φυτέψει δένδρο ή λουλούδι αλλά ούτε και να δώσει σε άλλους να φυτέψουν.

• Ο γαμπρός και κυρίως η νύφη δεν πρέπει να περάσει θάλασσα, ή ποτάμι το πρώτο χρόνο.

• Μέσα στη θάλασσα πίστευαν πως κατοικούν δαιμόνια και κακά πνεύματα από τα οποία έπρεπε να προστατευτούν οι νιόπαντροι..

• Κακό είναι και να παρευρεθούν σε κηδεία ούτε να φάνε κόλλυβα, ούτε και να έρθουν σε επαφή με ότι έχει σχέση με θάνατο και κηδεία προτού να περάσει ο πρώτος χρόνος.

• Ακόμη τον πρώτο χρόνο δεν μπορεί το ζευγάρι να παρακολουθήσει άλλη ιεροτελεστία γάμου.